ԽԱՉԱՏՈՒՐ ԱԲՈՎՅԱՆԻ ԱՆՎԱՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր/Հայոց լեզվի և նրա դասավանդման մեթոդկայի ամբիոն

Կրթություն

• 1994-1997թ. ասպիրանտուրա, ՀՀ ԳԱԱ Հ. Աճառյանի անվ. Լեզվի ինստիտուտ
• 1984-1991թ. Մայրենի լեզվի և գրականության ֆակուլտետ, ՀՊՄՀ:

Գիտական աստիճան

• 2021թ. դոկտորական ատենախոսության պաշտպանություն «Արևելահայ գեղար-վեստական վավերագրության լեզուն (19-րդ դ. 60-ական - 21-րդ դ. 10-ական թթ.)» խորագրով, Ժ. 02. 01 «Հայոց լեզու» մասնագիտությամբ,
• 2002թ. թեկնածուական ատենախոսության պաշտպանություն «Երկխոսությունը ժամանակակից հայերենում» խորագրով, Ժ. 02. 01 «Հայոց լեզու» մասնագիտությամբ:
  Աշխատանքային փոր
•  2016թ.-ից առ այսօր Խ. Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավար-ժական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի դեկան,
•  2003թ.-ից առ այսօր Գևորգյան հոգևոր ճեմարանի հայոց լեզվի դասախոս,
• 2007-2016 թթ. Խ. Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի մայրենիի և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի վարիչ,
• 2000-2007թթ. Խ. Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի հայոց լեզվի և տարրական ուսուցման մեթոդիկայի ամբիոնի դասախոս,
• 1997-2000 թթ. Արագածոտնի մարզպետարանի կրթության, մշակույթի և սպորտի վարչության գլխավոր մասնագետ,
• 1991-1997 Արագածոտնի մարզի Օշականի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան միջնակարգ դպրոցի հայոց լեզվի և գրականության ուսուցիչ:

Կարդացվող դասընթացներ
ԲԱԿԱԼԱՎՐԻԱՏ Ժամանակակից հայոց լեզու,
ՄԱԳԻՍՏՐԱՏՈՒՐԱ Գիտական գրավոր խոսք, Խոսք և հաղորդակցում

Գիտական հետաքրքրությունների շրջանակը Տեքստի ոճաբանություն և խոսքի զարգացման հիմնախնդիրներ, հաղորդակցական իրավիճակների մեթոդաբանություն:

Վերապատրաստումներ

2017թ.-Խ. Աբովյանի անվան ՀՊՄՀ-ում կազմակերպված հայոց լեզվի և գրականության գծով մասնագիտական վերապատրաստման դասընթաց,
2017թ.- Մեդիա նախաձեռնությունների կենտրոնի Մեդիագրագիտության վերապատրաստման դասընթաց,
2014թ.- 21-րդ դարի ուսուցչի մասնագիտական կոմպիտենցիաները, «Քայլ առ քայ» հիմնադրամի վերապատրաստում,
2009թ.- «Հույսի կամուրջ» ՀԿ-ի կողմից կազմակերպված վերապատրաստում:


Անդամակցություն
2022թ.՝ Հայաստանի «Թեքեյան» մշակութային միության անդամ,
2022 թ.՝ «Գիտական տեղեկագիր» ամսագրի խմբագրի տեղակալ,
2022թ.՝ «Պատմություն և քաղաքականություն» հանդեսի խմբագրական խորհրդի անդամ,
2021թ.՝ «Ջահուկյանական ընթերցումներ» հանդեսի խմբագրական խորհրդի անդամ,
2021 թ.-ից՝ Մանկավարժություն 020 մասնագիտական խորհրդի հրավիրյալ անդամ,
2017թ.-ից՝ «Հայագիտական հանդես» ամսագրի խմբագրական խորհրդի անդամ,
2015թ.-ից՝ «Գիտական տեղեկագիր» ամսագրի խմբագրական խորհրդի անդամ

Հրապարակումներ

Հեղինակ և համահեղինակ տասը ուսումնամեթոդական ձեռնարկների և դպրոցական դասագրքերի, 120 և ավելի գիտական հոդվածների:
(վերջին 5 տարիներ)
Գեղարվեստական վավերագրության ժանրը և մի քանի առանձնահատկություններ, «Պատմություն և քաղաքականություն» գիտական հանդես, 3(20), Ե., 2022, էջ 47-56:
Նաղաշ Հովնաթանի տաղերի գրաբարյան բառաշերտը, Նաղաշ Հովնաթան: Հոդվածների ժողովածու, Ե., 2022, էջ 25-31:
Հայրապատումի մոդելը խորհրդահայ ինքնակենսագրական վէպում, Կեանքը եւ վէպի ընդգրկումները. ազդեցութիւններ եւ զարգացման ուղենիշներ: Միջազգային գիտաժողովի նյութեր. Ե., 2022, էջ 107-113:
Ավետիք Իսահակյան բնորդը հուշագրության էջերում, «Ավետիք Իսահակյան-145» գիտաժողովի նյութեր, Ե., 2021, էջ 85-94:
Հայոց լեզվի խոսքի մասերի առաջնահերթ գործածության բառերը որպես արագացված ուսուցման բանալի բառեր, Լեզուների ուսուցման խնդիրները համաշխարհայնացման արդի դարաշրջանում (կոլեկտիվ մենագրություն), Ե., 2021, էջ 102-116. (համահեղինակ Լ. Մուրադյան):
Հուշագրական երկերում հեղինակային բառամեկնությունների հարցեր, Հայ բառարանագրության արդի խնդիրներն ու հեռանկարները: Պրակ Բ: Միջազգային գիտաժողովի նյութեր, Ե., 2021, էջ 12-17:
 Նիկողայոս Ադոնցը մաշտոցյան գրերի գնահատող, Նիկողայոս Ադոնցը միջազգային ճանաչում ունեցող բյուզանդագետ և հայագետ: Հոդվածների ժողովածու՝ նվիրված Ն. Ադոնցի ծննդյան 150-ամյա հոբելյանին, Ե., 2021, էջ 25-32:
 Արևելահայ գեղարվեստական վավերագրության լեզուն (19-րդ դ. 60-ական-21-րդ դ.10-ական թթ.), գիրք Բ., Ե., 2021, 192 էջ:
 «Իմ ուսուցիչներս» հուշագրության լեզվաոճական հիմքերը, Միջազգային գիտաժողով՝ նվիրված Մուշեղ Իշխանին, Ե., 2021, էջ 64-71:
 Հ. Ղևոնդ Ալիշան-Խրիմեան Հայրիկ. յուշային զուգահեռներ, «Բազմավեպ» հայագիտական-բանասիրական-գրական հանդէս, Վենետիկ-Ս. Ղազար, 3-4, 2020, էջ 169-181 (համահեղինակ Եվ. Մնացականյան):
 Հովհաննես Թումանյան բնորդը գեղարվեստական վավերագրության էջերում, Հովհաննես Թումանյան-150: Հոբելյանական գիտաժողովի նյութեր, Ե., 2020, էջ 425-431:
 Գեղարվեստավավերագրական բնագրերի բառապաշարի բառակազմական կաղապարները, «Լեզու և լեզվաբանություն», հմ. 2, 2020, էջ 46-61:
 Հուշագրական բնագրի լեզվամտածական դրսևորումները, Ջահուկյանական ընթերցումներ: Ակադ. Գ. Ջահուկյանի ծննդյան 100-ամյակին նվիրված հայերենագիտական գիտաժողովի նյութեր, Ե., 2020, էջ 53-64:
Ղևորդ Ալիշան-Խրիմյան Հայրիկ (հուշային զուգահեռներ). կառուցվածք և լեզու, Արդի հայերենի բառապաշարի զարգացման և կանոնակարգման հիմնախնդիրներ, Հանրապետական գիտաժողովով, ԵՊՀ, 2020, էջ 174-190:
 Բայի կիրառության առանձնահատկությունները արևելահայ գեղարվեստական վավերագրության լեզվում, Հայագիտական հանդես (1) 46, Ե., 2020, էջ 3-16:
 Ղևոնդ Ալիշան բնորդը գեղարվեստական վավերագրության բնագրերում, Հոդվածների ժողովածու՝ նվիրված Ղևոնդ Ալիշանի ծննդյան 200-ամյա հոբելյանին, Ե., 2020, էջ 39-47:
 20-րդ դարի երեք մեծ հասակակիցներ. Վազգեն Ա. Պալճեան, Ուիլիամ Սարոյեան, Վիկտոր Համբարձումեան (հուշային զուգահեռներ), 20-րդ դարի ականաւոր հայ հոգեւորականներ, Գիտաժողովի նիւթերի ժողովածոյ, Ե., 2020, էջ 28-34:
Հուշագրության լեզվական քննության տերմինային համակարգը, Լեզվաբանական տերմինաբանության հարցեր, Հանրապետական գիտաժողովի նյութեր, Ե., 2020, էջ 35-42:
Արևելահայ գեղարվեստական վավերագրության լեզուն (19-րդ դ. 60-ական-21-րդ դ.10-ական թթ.), գիրք Ա., Ե., 2020, 264 էջ:
Յովհաննէս Թումանեանը ժամանակակիցների յուշերում, կառուցուածք եւ լեզու, Թումանեան. «Անհունի» ճամբով, Միջազգային գիտաժողով՝ նուիրուած բանաստեղծի 150ամեակին, Երևան-Դսեղ-Թբիլիսի, 2020, էջ 98-110:
 К вопросу о языке и стиле художественной документалистики, Русский язык в Армении, Ереван, 2019, էջ 41-46:
 Հուշագրության լեզվակառուցվածքային մի քանի հարցեր, Հայոց լեզվի պատմական ուսումնասիրության արդի խնդիրներ, Գիտական հոդվածների ժողովածու, Ե., 2019, էջ 5-18:
 Ամենայն հայոց բանաստեղծը (շրջասույթի ձևավորման հիմքերը ժամանակակիցների վկայություններում), Հայագիտական հանդես (2) 44, Ե., 2019, էջ 3-16 (համահեղինակ Եվ. Մնացականյան):
Արեւելահայ գեղարվեստական վաւերագրութեան ժանրի հիմնագծերը, «Սիոն» կրօնական, գրական, բանասիրական պաշտօնաթերթ Երուսաղէմի հայոց պատրիարքութեան, թիվ 4-5-6-7, Երուսաղէմ, 2019, էջ113-123:
 Место диалога в языке армянской художественной мемуаристики, «Լեզու և լեզվաբանություն», (1) 20, Ե., 2019, էջ 16-21:
 Էմիլի Կարլիեի «Կոտորածների մեջ» օրագրության գեղարվեստավավերագրական հիմքերը, «Հայ-ֆրանսիական գրապատմական առնչություններ» գիտական նստաշրջան, Ե., ՎՄՎ-Պրինտ, 2019, էջ 37-42:
«Սասունցի Դավիթ» էպոսի բառարանը, «Սասունցի Դավիթ» էպոսի համահավաք բնագիրը և Հովսեփ Օրբելին, Հոդվածների ժողովածու՝ նվիրված համահաված բնագրի հրատարակման 80-ամյակին, Ե., Լուսակն, 2019, էջ 29-39:
Գեղարվեստական վավերագրության բնագրերի բառային խմբերն ըստ գործածության ոլորտների, «Հայագիտական հանդես», (1) 43, Ե., 2019, էջ 13-23:
Մայրենիի ուսուցման հիմնահարցեր, Հայոց լեզվի դասավանդման մեթոդիկայի հիմնահարցեր, Հանրապետական գիտական նստաշրջան՝ նվիրված ՀՊՄՀ 95-ամյակին, Ե., Էդիթ Պրինտ, 2018, էջ 13-17:
Սերո Խանզադյանի «Հորս հետ և առանց հորս» ինքնակենսագրական վիպակի լեզվաոճական առանձնահատկությունները, Կանթեղ: Գիտական հոդվածներ, Ե., 2018, էջ 75-83:
Թատերական հուշերի լեզվակառուցվածքային հիմքերը, «Լեզու և լեզվաբանություն», 1(18), Ե., 2018, էջ 18-30:
 «Հայրենիք» և «պետականութիւն» հասկացոյթները արևելահայ գեղարվեստական վաւերագրութեան լեզվում, Հանրապետական գիտաժողով՝ նուիրուած Առաջին Հանրապետութեան 100ամեակին, Ե., 2018, էջ 69-76:

ORCID ID https://orcid.org/0000-0001-9506-8611  

Պարգևներ
 

• 
  2022թ. Խ. Աբովյանի անվ. ՀՊՄՀ հիմնադրման 100-ամյա հոբելյանի կապակցությամբ կրթության, գիտության, մանկավարժության ոլորտում ունեցած նշանակալի ավանդի համար, ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության մեդալ,
• 2021թ. «100 գաղափար Հայաստանի համար» մրցույթի գնահատման աշխատանքներին ներգրավված լինելու և ցուցաբերած բարձր պատասխանատվության համար, ՀՀ ԿԳՄՍ նախարար (շնորհակալագիր),
•  2021թ. Խ. Աբովյանի անվան ՀՊՄՀ բանասիրական ֆակուլտետի և Մարսելի «Խաչատուր Աբովյան» վարժարանի ջերմ համագործակցության համար, Մարսելի «Խաչատուր Աբովյան» վարժարանի հոգաբարձուների խորհուրդ (պատվոգիր)
• 2021 թ. Մայրենիի միջազգային օրվա առթիվ, Վ. Սագսյանի անվան ռազմական համալսարան (պատվոգիր),
   
• 2009թ. Հայոց լեզվի պահպանման, տարածման ու զարգացման գործում ունեցած մեծ վաստակի և Մայրենիի միջազգային օրվա առթիվ, ՀՀ Կառավարության կից Լեզվի պետական տեսչություն (պատվոգիր),
• 2007թ. Խ. Աբովյանի անվան ՀՊՄՀ-ում մանկավարժական կադրերի պատրաստման գործում ունեցած ներդրման համար (պատվոգիր):
  
  Լեզուներ
  հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն