ԽԱՉԱՏՈՒՐ ԱԲՈՎՅԱՆԻ ԱՆՎԱՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր/Հայոց պատմության ամբիոն 

Կրթություն
1970-1974 թթ. Խ. Աբովյանի անվան Հայկական պետական մանկավարժական ինստիտուտի Պատմա-աշխարհագրական ֆակուլտետի, Պատմության և հասարակագիտության բաժնի ուսանող, ուսուցչի որակավորմամբ
1959-1969 թթ. Երևանի 26 կոմիսարների անվան թիվ 10 միջնակարգ դպրոց

Գիտական աստիճան

2005թ. պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսական թեզ՝ «Հայկական լեռնաշխարհը Մերձավոր Արևելքի պատմա-մշակութային փոխառնչությունների ոլորտում» (մ.թ.ա. III-I հազարամյակներ) խորագրով, «Հնագիտություն» մասնագիտությամբ (Է.00.03)», ԲՈՀ-ի Հնագիտություն և ազգագրություն 007 մասնա-գիտական խորհրդում և ստացել պատմական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան

1997 թ. պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն «Հայկական լեռնաշխարհի կնիքները Հին Արևելքի կնքագործության համակարգում» վերնագրով, «Հնա-
գիտություն» մասնագիտությամբ (Է.00.03), ԲՈՀ-ի Հնագիտություն և ազգագրություն 007 մասնագիտական խորհրդում և ստացել պատմական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան

Աշխատանքային փորձ

2023 թ․՝ Հայոց պատմության ամբիոնի վարիչի պրոֆեսոր
2015-2023 թթ․՝ Խ. Աբովյանի անվ. Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան, Հայոց պատմության ամբիոնի վարիչ,
2013-2015 թթ.՝ Խ. Աբովյանի անվ. Հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի Հայոց պատմության ամբիոնի վարիչի պաշտոնակատար,
2000-2013 թթ.՝ Խ. Աբովյանի անվ. Հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի Հայոց պատմության ամբիոնի դասախոս,
2009-2010 թթ.՝ ՀՀ մշակույթի նախարարության «Հուշարձանների վերականգնման կենտրոն» ՓԲԸ-ի տնօրենի պաշտոնակատար,
2007-2009 թթ.՝ ՀՀ մշակույթի նախարարության «Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանի տնօրեն,
1988-2007 թթ.՝ ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի Վաղ հնագիտության բաժնի ավագ գիտաշխատող,
1982-1988 թթ.՝ Երևանի հիմնադրման պատմության «Էրեբունիե թանգարանի տնօրեն,
1981-1982 թթ.՝ ՀՀ մշակույթի նախարարության թանգարանների և կերպարվեստի բաժնի առաջատար մասնագետ,
1976-1981 թթ. Հայաստանի պատմության պետական թանգարանի հնագիտության բաժնի գիտաշխատող, ապա բաժնի վարիչ:
1974-1975 թթ. Ծառայություն Խորհրդային բանակում (ԳԴՀ-ի Նոյշտրելից քաղաքում),
1974 թ. Հրազդանի թիվ 1 դպրոցի պատմության ուսուցիչ և ուսմասվար:

Կարդացվող դասընթացներ

Բակալավրիատ
2013 – 2016 թթ. «Հնագիտություն» ՀՊՄՀ կուլտուրայի ֆակուլտետի թանգարանագիտության բաժնի II կուրսի (ստացիոնար) ուսանողների համար:
2006 – 2016 թթ. «Լրացուցիչ պատմական առարկաներե ՀՊՄՀ Պատմության և իրավագիտության ֆակուլտետի պատմության բաժնի IV կուրսի (ստացիոնար)
ուսանողների համար:
2003 – 2016 թթ. «Հնագիտություն» ՀՊՄՀ Պատմության և իրավագիտության ֆակուլտետի
պատմության բաժնի I կուրսի (ստացիոնար) ուսանողների համար:
2005 – 2008 թթ. «Մշակութային փոխառնչությունները Հին Արևելքում» , «Հայաստանի երկաթի դարաշրջանի և Ուրարտուի հնագիտությունե, «Հին Արևելքի մշակույթ» դասընթացներ Երևանի պետական համալսարանի (ԵՊՀ) Պատմության ֆակուլտետում (համատեղությամբ):

Մագիստրատուրա

2005 – 2016 թթ. «Հայկական լեռնաշխարհի վաղ պետական կազմավորումները» ընտրովի դասընթաց ՀՊՄՀ Պատմության և իրավագիտության ֆակուլտետի պատմության բաժնի I կուրսի (ստացիոնար) ուսանողների համար:
2006 – 2012 թթ. «Վանի թագավորություն» (Ուրարտու) ընտրովի դասընթաց ՀՊՄՀ Պատմության և իրավագիտության ֆակուլտետի պատմության բաժնի I կուրսի (ստացիոնար) ուսանողների համար:
2012 – 2016 թթ. «Տեղանվանաբանություն» ընտրովի դասընթաց ՀՊՄՀ Պատմության և իրավագիտության ֆակուլտետի պատմության բաժնի I կուրսի (ստացիոնար) ուսանողների համար:

Գիտական հետաքրքրությունների շրջանակ

Հնագիտություն, Հայոց պատմություն, Հնամարդաբանություն, Հայաստանի պատմական աշխարհագրություն, Անվանաբանություն, Առասպելաբանություն, Ազգաբանություն, Հնաժողովրդագրություն, Կնքագիտություն, Զինանշանագիտություն, Պատմական ժամանակագրություն, Պատմական Չափաբանություն, Էթնո-մշակութային կապեր, Տոմարագիտություն և այլն:

Վերապատրաստումներ

2007 թ. Թանգարանների միջազգային խորհրդի (ICOM) կազմակերպած վերապատրաստման դասընթացների մասնակցություն Սանկտ-Պետերբուրգում (ՌԴ), հավաստագրի ստացմամբ:
2005 թ. Հուշարձանների պահպանման և ամրակայման աշխատանքներին նվիրված վերապատրաստական դասընթացներ Կահիրեում (Եգիպտոս), համապատասխան Հավաստագրի (Սերտեֆիկատի) ստացմամբ:

Անդամակցություն

2013թ. առ այսօր ՀՊՄՀ գիտական խորհրդի անդամայսօր
2011 թ. առ այսօր ՀՀ մշակույթի նախարարության «Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանն» այսօր և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն ՊՈԱԿ-ի գիտամեթոդական խորհրդի նախագահ:
2011 թ. առ այսօր Մեծամորի հայ-լեհական միջազգային հնագիտական արշավախմբի ղեկավար:
2010 թ. առ այսօր ԲՈՀ-ի կողմից հաստատված ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի 007 մասնագիտական խորհրդի անդամ:
2007-2011թթ.՝ Էրեբունիի հայ-ֆրանսիական միջազգային հնագիտական արշավախմբի ղեկավար
2004-2014թթ.՝ Տաշիրի հայ-ռուսական միջազգային հնագիտական արշավախմբի ղեկավար:
1993 –1994թթ.՝ Սիրիայի Թել Մոզան և Մծբին հնավայրերի ամերիկյան միջազգային հնագիտական արշավախմբի անդամ:
1993 թ. առ այսօր ««Էթնոս» էթնո-մշակութային գիտական հետազոտությունների կենտրոնե ՀԿ-ի նախագահ:

Հրապարակումներ

1. Ա. Փիլիպոսյան.- Հայկական լեռնաշխարհի կնիքները Հին Արևելքի կնքագործության համակարգում, Եր. 1998, 248 էջ ¥15,5 հրատ. մամուլ¤:
2. Ա. Փիլիպոսյան.- Հին Արևելքի շրջանակավոր դաստակով դաշույններն ու սրերը, Հայաստանի հնագիտական հուշարձանները»

մատենաշար, հ. 17, պրակ IV, Եր. 1999, 150 էջ ¥9,5 հրատ. մամուլ¤:
3. Ա. Փիլիպոսյան, Ռ. Մկրտչյան.- Գեղհովտի վանտոսպյան ¥ուրարտական¤ քարայր-դամբարանը, ՙՀայաստանի հնագիտական հուշարձանները՚ մատենաշար, հ. 18, պրակ IV, Եր. 2001, 160 էջ ¥10 հրատ. մամուլ¤:

4. Piliposyan A., Mkrtchyan R., Tumanyan G., Parmegiani N., Biscione R. - Armenian-Italian archaeological expedition field season 2003: The Geo-archaeological program, “Studi Micenei ed Egeo-Anatolici” vol. XLV, Roma 2003, pp. 318-325.
5. Pilipossyan A. – Erebouni, l’ancՍtre d’Erevan (“Les douze capitales d’Armռnie” sous la direction de P. Donabռdian et C. Mutafian), (Somogy ռditions d’art), Paris 2010, pp. 207-214.
6. Pilipossyan A. – Teտchebaտni, ville ourartռenne proche d’Erevan (“Les douze capitales d’Armռnie” sous la direction de P. Donabռdian et C. Mutafian), (Somogy ռditions d’art), Paris 2010, pp. 215-217.
7. Փիլիպոսյան Ա., Գևորգյան Ա., Հովհաննիսյան Վ., Մուրադյան Ֆ., Գևորգյան Լ. – Քարաշամբի դամբարանադաշտի նյութական մշակույթը (մ.թ.ա. III–I հազարամյակներ), ժամանակավոր ցուցադրության կատալոգ, Երևան 2011, 49 էջ:
8. Փիլիպոսյան Ա., Գևորգյան Լ., Զաքյան Ա. – Սարուխանի ՙՊալի տակ՚ դամբարանադաշտի նյութական մշակույթը (մ.թ.ա. II-I հազ.), Երևան 2011, 82 էջ:
9. Piliposyan A. – Excavations at Metsamor (in “Problems of Early Metal Age Archaeology of Caucasus and Anatolia” Proceedings of International Conference), Tbilisi 2014, pp. 42-51.
10. Փիլիպոսյան Ա. – Մեծամորի սարդոնիքսե կշռաքարը՝ գորտի խորհրդանշական պաշտամունքի առարկա («Բ. Բ. Պիոտրովսկին և հնագիտությունըե գիտական հոդվածների ժողովածու), Երևան 2014, էջ 100-108:
11. Փիլիպոսյան Ա. – Մեծամոր հնագիտական հուշարձանը (պատմամշակութային համայնապատկեր), «Ժամանակակից գիտական տեխնոլոգիաների և մեթոդների կիրառումը փորձագիտության ոլորտումե միջազգային գիտաժողով նվիրված ՀՀ ԳԱԱ Փորձագիտությունների ազգային բյուրոյի հիմնադրման 10-ամյակին, գիտաժողովի նյութեր, Երևան – Ծաղկաձոր 2015, էջ 515 – 524:
12. A. Piliposyan, M. Movsisyan, A. Zaqyan – Garni (Guide Historico-Cultural Museum-Reservation), Yerevan 2015, 15 pages.
13. Ա. Փիլիպոսյան, Լ. Գևորգյան, Ա. Աբգարյան, Ա. Զաքյան – Մեծամոր (Պատմահնագիտական ակնարկ), Երևան 2015, 73 էջ + 44 աղյուսակ:

ORCID ID https://orcid.org/0000-0001-7367-5250

Պարգևներ

2015 թ.՝ ՀՀ Ազգային ժողովի պատվոգիր:
2014 թ.՝ Վարշավայի համալսարանի հնագիտության ինստիտուտի հուշամեդալ:
2013 թ.՝ ՀՀ մշակույթի նախարարության «Գրիգոր Նարեկացի» հուշամեդալ:
2012 թ.՝ ՀՀ մշակույթի նախարարության ոսկե մեդալ:
1975 թ.՝ Խորհրդային բանակի «Գվարդիա» կիծքանշան:
1970 թ.՝ «Անձնվեր աշխատանքի համարե մեդալ:

Լեզուների իմացություն՝ հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն