ԽԱՉԱՏՈՒՐ ԱԲՈՎՅԱՆԻ ԱՆՎԱՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Վաչե Պարտիզունու անվան հայ նոր եւ նորագույն գրականության եւ նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնը ձեւավորվել է 2013 թ. մայիսի 17-ից՝ համալսարանի նախկին՝  հայ գրականության եւ նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի տրոհման հետեւանքով եւ համարվում է առանձին կառուցվածքային ստորաբաժանում: Ամբիոնի վարիչն է պրոֆեսոր, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, «Սփյուռք» գիտաուսումնական կենտրոնի հիմնադիր տնօրեն Սուրեն Դավթի Դանիելյանը: Նորաստեղծ ամբիոնը շարունակում է հայ գրականության միասնական ամբիոնի՝ տասնամյակների ընթացքում ստեղծած ավանդույթները:

Ամբիոնում գիտամանկավարժական հսկայական վաստակով աչքի են ընկել ՀՀ ԳԱԱ թղթակից-անդամ, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Սեւակ Արզումանյանը, բանասիրական գիտությունների դոկտորներ, պրոֆեսորներ Եղիշե Պետրոսյանը, Հեկտոր Ռշտունին, Ավագ Խաչատրյանը, բանասիրական գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր Աշոտ Մկրտչյանը:

Այժմ Վաչե Պարտիզունու անվան հայ նոր եւ նորագույն գրականության եւ նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնում աշխատում են երկու պրոֆեսորներ Սուրեն Դանիելյանը, Մարտին Գիլավյանը, հինգ դոցենտներ: Որպես հրավիրյալ դասախոսներ ամբիոնի գիտամանկավարժական ծրագրերն են իրագործում բանասիրական գիտությունների դոկտորներ, պրոֆեսորներ Ալբերտ Մակարյանն ու Լաուրա Մուրադյանը:

Ամբիոնի ուսումնական եւ գիտական աշխատանքներում ներառված են հայ նոր եւ նորագույն գրականության բոլոր շրջանները, ինչպես նաեւ հայ գրականության դասավանդման մեթոդիկան:

1922-ին` Հայաստանի մանկավարժական ինստիտուտը Երևանի պետական համալսարանից անջատվելուց հետո, հայոց լեզվի և հայ գրականության ամբիոնը եղել է միասնական: 30-ական թվականներին հայ գրականության ամբիոնը դարձել է առանձին գիտական միավոր: Տարբեր տարիներին ամբիոնը ղեկավարել են Հայաստանի խորհրդային հանրապետության գիտության վաստակավոր գործիչներ, դոկտոր-պրոֆեսորներ Արշալույս Բաբայանը, Վաչե Պարտիզունին, Կառլեն Դանիելյանը:

1990-2013 թվականներին հայ գրականության և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի վարիչն է եղել բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Աելիտա Դոլուխանյանը:

2013 թվականի օգոստոսին հայ գրականության և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնը տրոհվել է և առաջացել են երկու նոր ամբիոններ: 

Հայ հին և միջնադարյան գրականության և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնն իր գոյության ընթացքում հրատարակել է 14 գիտական ժողովածու, բազմաթիվ մենագրություններ, ինչպես նաև մասնակցում հանրապետական և միջազգային գիտաժողովների, կազմակերպում արտագնա գիտաժողովներ (Գյումրի, Ծաղկաձոր (2 անգամ), Դսեղ, Էջմիածին): Հայ հին և միջնադարյան գրականության և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի աշխատանքները ներառում են հայ գրականության հետևյալ շրջանները` հայ ժողովրդական բանահյուսություն, հայ հին և միջնադարյան գրականություն, հայ գրաքննադատական մտքի պատմություն, հայ գրականության դասավանդման մեթոդիկա:

Հայ հին և միջնադարյան գրականության և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի երաշխավորությամբ լույս են տեսել մագիստրոսների և հայցորդների գիտական աշխատությունները, պարբերաբար կազմակերպվել Ոսանողական գիտական ընկերության նստաշրջաններ:

Հայ հին և միջնադարյան գրականության և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնում գործում է «Գրական թերթ» ակումբը:

Ամբիոնը համագործակցում է Մ. Մաշտոցի անվան Մատենադարանի, ՀՀ ԳԱԱ «Պատմաբանասիրական հանդեսի» և ՀՀ գրողների միության «Գրական թերթի» հետ:

Ամբիոնը հիմնադրվել է 1932 թ., ՀՀ ԳԱԱ ակադ. Ա.Ս.Ղարիբյանի նախաձեռնությամբ, որ երկար տարիներ ղեկավարել է ամբիոնի գիտամանկավարժական գործունեությունը: 2009 թ. ամբիոնը կոչվում է ակադ. Ա. Ս. Ղարիբյանի անունով։ Այսօր ևս ամբիոնը մեր հանրապետության հայերենագիտական, մանկավարժական կադրերի պատրաստման կարևոր կենտրոններից է, որ սերտ համագործակցություն ունի մյուս բուհերի հայոց լեզվի և հումանիտար այլ ամբիոնների, ինչպես նաև դպրոցների և հենակետային կրթական հաստատությունների հետ:

Քանի որ ամբիոնը հայոց լեզու և նրա դասավանդման մեթոդիկա մասնագիտությամբ ուսումնառություն է կազմակերպում համալսարանի բոլոր ֆակուլտետներում, ուստի նրա մանկավարժական դերը ավելի մեծ է և ավելի պատասխանատու: Ամբիոնի գործունեության կարևոր ոլորտ է հանրակրթական դպրոցներում պրակտիկայի ամենկիսամյա անցկացումը, որը գործուն օղակ է մանկավարժական բուհի համար:

Տարբեր տարիների ամբիոնը ղեկավարել են ճանաչված գիտնականներ (ՀՀ ԳԱԱ ակադ. Ա. Ս. Ղարիբյան, ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ Ա. Ա. Աբրահամյանը, գիտության վաստակավոր գործիչ, բ.գ.դ., պրոֆ. Վ. Ա. Քոսյան, բ․գ.թ., պրոֆ. Ա. Ա. Մարության, բ․գ.թ., դոց. Հ. Ն. Նազարեթյան, բ.գ.դ., պրոֆ. Լ. Մ. Խաչատրյան)։ 2013 թ. առ այսօր (մեկ ուստարի ընդհատումով) ամբիոնի վարիչն է բ. գ. դ., պրոֆ. Վ. Գ. Համբարձումյանը:

Ամբիոնի աշխատակիցները պարբերաբար մասնակցում են մեր համալսարանում և այլ հաստատություններում, նաև արտերկրում կազմակերպվող գիտական տարբեր կոնֆերանսների, հանդես են գալիս գիտական զեկուցումներով, որոնք հիմնականում տպագրվում են: Հայոց լեզվի և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնը վերջին տարիներին կազմակերպել է հանրապետական գիտաժողովներ՝ նվիրված Վ. Քոսյանի ծննդյան 90-ամյակին (2017 թ.), «Հայոց լեզվի դասավանդման մեթոդիկայի հիմնահարցերին» ( 2018 թ.), Ա. Աբրահամյանի ծննդյան 100-ամյակին (2020 թ.), որոնց նյութերը տպագրվել են առանձին ժողովածուներով:

Զգալի թիվ են կազմում հանրապետության և այլ երկրների գիտական հանդեսներում լույս ընծայվող գիտական հողվածները՝ ամբիոնի աշխատակիցների հեղինակությամբ, որոնց թիվը անցնոմ էթ մի քանի տասնյակից: Ամբիոնն ունի դասավանդվող առարկաների լայն ընդգրկում, հիմնականում երկու ուղղությամբ՝ տեսական-հայերենագիտական և ուսումնական-մեթոդական, առաջինում՝ լեզվաբանության հիմքունքներ, ժամանակակից հայոց լեզու, գրական արևմտահայերեն, հայ բարբառագիտություն, գրաբար, հայոց լեզվի պատմության, ոճաբանություն և խոսքի մշակույթի, երկրորդում՝ գործնական հայողց լեզու, հայոց լեզվի դասավանդման մեթոդիկա: Մագիստրատուրայում անցկացվում են ընտրովի դասընթացներ՝ լեզվի և լեզվաբանության, հայ լեզվաբանական մտքի պատմության, արդի գրական հայերենի հանգուցային հարցերի վերաբերյալ:

Ամբիոնի ուղղություններից է հայոց լեզվի ուսուցումը իբրև երկրորդ լեզվի. ամբիոնի դասախոսները աշխատանքներ են իրականացնում արտերկրից ժամանակ ուսանողների հետ (ԻԻՀ, Իտալիա, Հունգարիա, Չինաստան): Ամբիոնը աշխատանքներ է իրականացնում նաև գիտական կադրերի պատրաստման ուղղությամբ՝ հայցորդների և ասպիրանտների մասնագիտացմամբ, ինչպես նաև կազմակերպում է թեկնածուական և դոկտորական ատենախոսություններրի քննարկում՝ ոչ միայն ամբիոնի, այլև ուրիշ հաստատությունների հայցորդների համար: Մանկավարժական համալսարանը ուսուցումը կազմակերպում է դասավանման փաթեթային եղանակով, որն ունի իր առավելությունները, ուստի ամբիոնը այդ առումով հանդես է բերում բավարար կազմակերպվածութուն և հետևողականություն: