ԽԱՉԱՏՈՒՐ ԱԲՈՎՅԱՆԻ ԱՆՎԱՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

ՀՊՄՀ-ի Զարգացման և կրթության հոգեբանության ամբիոնը հիմնադրվել է 2022 թվականին։

ՀՊՄՀ-ի Սոցիոլոգիայի և սոցիալական աշխատանքի ամբիոնը հիմնադրվել է 2009 թվականին՝ սոցիոլոգիայի լաբորատորիայի կողմից կատարված գիտահետազոտական աշխատանքների հիման վրա:

Ամբիոնը մեծ ներդրում է ունեցել Հայաստանի Հանրապետությունում սոցիոլոգիական գիտության և պրակտիկայի ձևավորման, զարգացման և պրոպագանդման գործում: Սոցիոլոգիական գիտության ձևավորման գործում մեծ ներդրում են ունեցել Յուրի Գասպարյանը, ակադեմիկոս Գևորգ Պողոսյանը:

Ամբիոնի աջակցությամբ կազմակերպվել են մի շարք հանրապետական և միջազգային կոնֆերանսներ: Ամեն տարի ամբիոնի անդամները մասնակցում են միջազգային կոնգրեսների, համագործակցում արտասահմանյան գիտնականների հետ, իրականացնում համատեղ հետազոտական ծրագրեր:

Ամբիոնի անդամների ուժերով ստեղծվել են բազմաթիվ սոցիոլոգիական դասագրքեր, արժեքավոր գիտական մենագրություններ: Ամբիոնի անդամների ուժերով ստեղծվել են բազմաթիվ սոցիոլոգիական դասագրքեր, արժեքավոր գիտական մենագրություններ:

Ամբիոնում աշխատում են ոլորտի առաջատար մասնագետներ՝ սոցիոլոգիական գիտությունների դոկտոր-պրոֆեսորներ, գիտությունների թեկնածուներ:

Ամբիոնն ունի 1 ասպիրանտ, 3 հայցորդ. աշխատում են գիտությունների 4 դոկտոր, պրոֆեսոր, 1 թեկնածու, դոցենտ, 3 թեկնածու, ասիստենտ, 1 թեկնածու, 11 դասախոս, 1 մասնագետ - կոորդինատոր:

Հոգեբանության ամբիոնը հիմնադրվել է 1951 թվականին՝ ԽՍՀՄ մանկավարժական գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ, հոգեբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Մկրտիչ Մազմանյանի նախաձեռնությամբ: Նա ամբիոնը ղեկավարել է մինչև 1977 թվականը: ՀՀ-ում այն ամենահին մասնագիտական ամբիոնն է, որը նախկինում ակտիվ կապեր է ունեցել ԽՍՀՄ տարբեր երկրների բուհերի հոգեբանության ամբիոնների և գիտական կառույցների հետ: Ամբիոնի հիման վրա ստեղծվել են մանկավարժական համալսարանի հոգեբանության մյուս ամբիոնները: Պետք է նշել, որ այդ ժամանակահատվածում բուհում գործել է հոգեբանության պրոբլեմային լաբորատորիա, որի հետ ամբիոնի գիտական համագործակցությունը շատ սերտ էր:

Ակադեմիկոս Մկրտիչ Մազմանյանին մահից հետո ամբիոնը ղեկավարել է մանկավարժական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Ազգուշ Հակոբյանը, իսկ 1983-1992թթ. և 1997-2003թթ-ին հոգեբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Կառլեն Ոսկանյանը: Ամբիոնի վարիչի պաշտոնում արգասաբեր աշխատանք են իրականացրել հոգեբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Սերգեյ Արզումանյանը, հոգեբանական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Սուսաննա Փիլոսյանը, հոգեբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Մելս Մկրտումյանը և հոգեբանական գիտությունների դոկտոր, դոցենտ Վազգեն Մարգարյանը:

Ներկայումս ամբիոնի վարիչի պաշտոնակատարն է հոգեբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ՌԴ հոգեբանական գիտությունների միջազգային ակադեմիայի թղթակից անդամ Կամո Վարդանյանը: Ամբիոնի դասախոսների աշխատանքի շնորհիվ ապահովվում է արդյունավետ ուսումնագիտական գործունեություն արդի ժամանակների հոգեբանական գիտության պահանջներին համապատասխան: Նրանց կողմից պարբերաբար հրատարակվում են գիտական մենագրություններ, ուսումնական ձեռնարկներ, ուղեցույցներ, հոդվածներ ինչպես ՀՀ գիտական պարբերականներում, այնպես էլ արտերկրում. քայլեր են ձեռնարկվում միջազգային գրախոսվող պարբերականներում տպագրվելու ուղղությամբ:

Ամբիոնը նաև իրականացնում է մասնագետների պատրաստման գործընթաց՝ ասպիրատուրայի և հայցորդական համակարգի ձևաչափով: Ամբիոնի դասախոսները մասնակցում են վերապատրաստման տարբեր ծրագրերի, ինչպես նաև իրենք են տարբեր կառույցներում կազմակերպում վերապատրաստումներ, թրեյնինգներ, հոգեբանական խորհրդատվություն, վերականգնողական աշխատանքներ:

Ամբիոնի գիտահետազոտական ուղղություններն են.

• մանկավարժական և տարիքային հոգեբանություն,
• ընդհանուր հոգեբանություն,
• հոգեբանության պատմություն,
• ընտանիքի հոգեբանություն,
• սոցիալական հոգեբանություն,
• հոգեֆիզոլոգիա և այլն:

1996 թվականին, երբ հիմնադրվել է «Հոգեբանության և մանկավարժության» «Հոգեբանության» ամբիոնները: 2006թ.-ին այս ամբիոնների բազայի վրա սահմանվել են համապատասխանաբար հետևյալ ամբիոնները` «Զարգացման և կիրառական հոգեբանության», «Հոգեբանության տեսության և պատմության»:

Մինչև 2009թ.-ը «Զարգացման և կիրառական հոգեբանության» ամբիոնի վարիչ է եղել Սերգեյ Արզումանյանը: Սերգեյ Զումշուդի Արզումանյանը 1982թ.-ին նշանակվել է հոգեբանության պրոբլեմային լաբորատորիայի վարիչ, որտեղ իրականացնում է հետազոտություններ՝ մանկան, տարիքային և մանկավարժական հոգեբանության խնդիրների հարցերով։ 1991թ.-ին ղեկավարում է հայկական հոգեբանական միության նախագահի պաշտոնը։ 1992-97թ.թ. Արզումանյանը ղեկավարում է ՀՊՄՀ մանկան և ընդհանուր հոգեբանության ամբիոնը, 1998-2000 թթ՝ Նախադպրոցական մանկավարժության և մանկան հոգեբանության ամբիոնը, 2000-2006թթ. Ընդհանուր հոգեբանության և Կիրառական հոգեբանության ամբիոնները, իսկ 2006-09թթ.` Զարգացման և կիրառական հոգեբանության ամբիոնը։ Պրոֆեսոր Արզումանյանը մշակել է «Հանցածին վարքի դիրքորոշման» հոգեբանական տեսությունը, որում բացահայտում է օրինախախտ վարքի դիրքորոշումների ձևավորման, զարգացման, դրսևորման և փոփոխության օրինաչափությունները: Նա ստեղծեց իրավաբանական հոգեբանության դպրոց, զարգացրեց այդ ոլորտի հարակից մի շարք ոլորտներ` դատական հոգեբանություն, քրեական հոգեբանություն, սոցախտաբանություն, դատահոգեբանական փորձաքննությունը:

2009-2011թթ. ամբիոնի վարիչի պաշտոնը զբաղեցրել է Սրբուհի Գևորգյանը, ով եղել է նաև Կրթության հոգեբանության և սոցիոլոգիայի ֆակուլտետի դեկանը::

2011-2021թթ. ամբիոնի վարիչի պարտականությունները կատարել է Սամվել Խուդոյանը: Նա նույնպես իր մեծ ներդրումն է ունեցել ամբիոնի զարգացման գործում: Նրա պաշտոնավարման ընթացքում ամբիոնը վերանվանվեց Կիրառական հոգեբանության ամբիոն: Ամբիոնի անդամների մեծ մասը, բացի դասախոսական գործունեությունից, զբաղվում են հոգեբանական պրակտիկայով, ընդունում և աշխատում են տարբեր խնդիրներով այցելուների հետ, ինչպես նաև կազմակերպում գործնական թրեյնինգներ, վերապատրաստումներ: Ամբիոնը ակտիվ ներգրավված է եղել պատերազմական իրավիճակում զինվորներին հոգեբանական աջակցություն ցույց տալու գործընթացի մեջ, ինչպես նաև տուժողների ընտանիքներին հոգեբանական օգնություն ցուցաբերելու աշխատանքներում:

Ս. Խուդոյանի ղեկավարման ժամանակաշրջանում ամբիոնում իրականցվել են գիտական ուսումնասիրություններ կապված տարիքային զարգացման և ճգնաժամերի խնդիրների հետ, ինչպես նաև ներշնչաքի հոգեբանական ազդեցության, հիպնոթերապիայի հարցերով:

Կիրառական հոգեբանության ամբիոնում է իր գիտամանկավարժական գործունեությունը ծավալում ներկայիս ռեկտորը` Ս. Գևորգյանը:

Կիրառական հոգեբանության ամբիոնում տարբեր տարիների ընթացքում մշակվել են նոր մասնագիտացումների առարկայացանկերը: Բարեփոխվել է բակալավրիատի առարկայացանկը: Կիրառական հոգեբանության ամբիոնը լրիվությամբ կամ մասնակի (Հոգեբանության մյուս ամբիոնների հետ համատեղ) զբաղվում է մագիստրատուրայի հետևյալ ծրագրերով.

• Զինվորական հոգեբանություն
• Կլինիկական հոգեբանություն և հոգեթերապիա
• Իրավաբանական հոգեբանություն
• Կառավարման հոգեբանություն

Ամբիոնի մասնագետների կողմից մշակվել են նեղ մասնագիտացումներին համապատասխան կրթական ծրագրեր, առարկայական նկարագրեր, վերոնշյալ մասնագիտացումների կրթական վերջնաարդյունքներին համապատասխան առարկայացանկ:

2021թ դեկտեմբերից առ այսօր ամբիոնի վարիչի պատականությունները կատարում է Մարիանա Ավետիսյանը: Ամբիոնի գիտահետազոտական ուղղություններն են.

• Իրավաբանական հոգեբանություն, դատահոգեբանական փորձաքննություններ
• Կլինիկական հոգեբանություն, մանակական կլինիկական հոգեբանություն /հատուկ հոգեբանություն/
• Զինվորական հոգեբանություն
• Սոցիալական հոգեբանություն, կառավարման հոգեբանություն